Hoofdstuk 4 Zwartboek over orgaandonatie » Orgaandonatie De Waarheid

Hartdood (DCD)

Op 4 februari 2020 is het protocol voor het vaststellen van de dood op basis van circulatoire condities gepubliceerd. De dood mag worden vastgesteld als er vijf minuten geen circulatie is geconstateerd. Na het vaststellen van de circulatiestilstand gaat een periode in van vijf minuten in waarbij wordt gekeken of de patiënt toch weer spontaan gaat ademen. Indien dit niet gebeurt wordt de donor doodverklaard. Vervolgens gaat de donor met spoed naar de operatiekamer (of is daar al) en daar wordt in de donor de circulatie mechanisch hersteld. Daarbij moet de doorstroming naar de hersenen volledig worden afgesloten.

Geen enkel mens is na vijf minuten circulatiestilstand dood, hij bevindt zich in een stervensproces dat nog omkeerbaar is. Deze mensen beschikken over levende hersenen, kunnen mogelijk pijn ervaren en beschikken over bewustzijn (of een resterende bewustzijn). Deze patiënten worden hierdoor zeer goed mogelijk aan een mensonterende procedure blootgesteld.

Na de circulatiestilstand wordt er in Nederland vijf minuten no-touch aangehouden. In Italië neemt men 20 minuten in acht en in Zwitserland tien minuten. De Nederlandse Hartstichting vermeldt op haar website dat er binnen vier tot zes minuten na de hartstilstand schade kan gaan ontstaan aan de organen, het starten van reanimatie binnen deze periode geeft de beste kans op volledig herstel.. Recentelijk verscheen een publicatie waaruit bleek dat bij een overledene dertig minuten na de hartstilstand nog hersenactiviteit werd gemeten [3].
Deze methode is in Duitsland NIET toegestaan. De artsen zijn daar van mening dat de donor niet hersendood is en dat de donor door het herstarten van de circulatie weer kan worden gereanimeerd. Eurotransplant – die zorgt voor verdeling van organen over Europa- mag om die reden geen organen leveren aan Duitsland die op die manier zijn geoogst. Maar ook aan Kroatië en Hongarije mogen deze DCD-organen niet worden geleverd. Ook waarschuwen de Duitse artsen dat door het mechanisch herstellen van de bloedsomloop de ‘dode’ weer tot leven kan komen. Inmiddels is bekend dat dit ook is voorgekomen. Tijdens de orgaanverwijdering bij een 39-jarige vrouw constateerden artsen dat zij weer normale tekens van leven vertoonde. De operatie werd afgebroken en de vrouw werd geëuthanaseerd. Uit het onderzoek bleek niet of de dood wel juist was vastgesteld, mogelijk was er geen sprake geweest van circulatiestilstand. Het daarna laten sterven van de vrouw wordt als moord beschouwd. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8147898/

No-touch houdt niet in dat de donor niet wordt aangeraakt, het houdt in dat er gedurende die tijd geen insnijdingen in het lichaam mogen worden gemaakt of voorwerpen worden ingestoken. Gedurende deze vijf minuten gaat de voorbereiding voor de operatie gewoon door en kunnen de naasten hun geliefde niet vasthouden gedurende de periode waarin het leven wegglijdt uit het lichaam van hun dierbare.

In Nederland worden sinds 2021 de harten van hartdode donoren ook gebruikt voor transplantatie. Op dit moment kiest de transplantatiedienst er voor om na binnenkomst in de OK het lichaam direct te draineren en binnen 20 minuten ligt dan het hart van de ‘overledene’ klaar voor transport in een speciale transportbox. Het hart klopt dan al weer.

De circulatiestilstand omkeerbaar, het hart klopt daarna ook weer, soms in het eigen lichaam, soms in het lichaam van een ander.

[1] https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2020-6410.html
[2] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20124892
[3] (https://www.cambridge.org/core/journals/canadian-journal-ofneurological-sciences/article/div-classtitleelectroencephalographic-recordings-during-withdrawal-of-lifesustaining-therapy-until-30-minutes-after-declaration-of-deathdiv/11F9C14102AECB3D579C7DB879D6BB66
[4] https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Nieuws/Persberichten/Paginas/UMCGvoerteerstenon-heart-beatinglongtransplantatiesuit.aspx?fbclid=IwAR0wBAh-7B-TLalgzaB55Z_WyXCUrJz3zlbOhPfxMCXyNPDCfqAWmSy_Pvk
[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5827117/  There are three techniques for procurement of DCD cardiac allografts that are practiced in the UK: (I) normothermic regional perfusion followed by ex-situ machine perfusion (NRP); (II) DPP; (III) normothermic regional perfusion followed by cold storage.
[6] https://inspanje.nl/algemeen/12835/eerste-transplantatie-in-spanje-met-hart-van-overleden-donor-na-hartstilstand/ 
[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31548033
[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5827117/

Deze vorm van orgaandonatie  vraagtekens op.
In het Modelprotocol postmortale orgaan en weefseldonatie versie 9.6 juni 2017 staat hoofdstuk 1 artikel 1.1:
Bij de non-heartbeating donatieprocedure zal gestreefd worden naar een zo kort mogelijke periode tussen het circulatiearrest en het starten van de perfusie. Zodra de circulatie gestopt is, wordt standaard vijf minuten gewacht waarin geen invasieve handelingen worden verricht. Deze zogeheten no-touch-periode garandeert hersendood. Binnen dertig minuten na het circulatiearrest  moet begonnen worden met de preservatie van de buikorganen, en binnen één uur met de preservatie van de longen.
Het valt op dat hier wordt geschreven dat vijf minuten zonder zuurstof na het stilvallen van de ademhaling voldoende moet zijn om de hersendood te garanderen. Een ieder die een opleiding heeft gehad om de AED te bedienen weet dat de eerste zes minuten van cruciaal belang zijn om een succesvolle poging te ondernemen tot reanimatie. Dan is er absoluut nog geen sprake van hersendood, in tegendeel. Dit staat recht tegenover de genoemde vijf minuten in het Modelprotocol. Ik verwijs ook naar hoofdstuk 6 inzake de apneutest, daarbij wordt de beademing tot tien minuten stopgezet.