Orgaandonatie in combinatie met vrijwillige euthanasie veroorzaakt een conflict situatie. (bijgewerkt 31-10-2025)
Orgaandonatie in samenhang met vrijwillige euthanasie vindt plaats conform de procedure orgaandonatie op basis van het vaststellen van de dood op basis van Circulatoire Criteria zoals deze is opgenomen in het Besluit vaststelling van de dood bij postmortale orgaandonatie, kortweg DCD-donatie genoemd.
Na de dodelijke ingreep wordt vijf minuten no-touch aangehouden waarna de donor dood wordt verklaard. Vervolgens wordt de donor met grote spoed naar de operatiekamer gebracht (het is ook mogelijk dat de patiënt daar reeds aanwezig is).
Er kan worden gekozen uit twee methodes: Hartdonatie of donatie van de buikorganen.
Het is niet bekend of hierover overleg wordt gehouden met de aanstaande donor.
Bij hartdonatie wordt direct na aankomst in de operatiekamer het bloed gedraineerd en binnen 20 minuten ligt het hart transport klaar in een speciale box. Het hart klopt dan al weer.
Bij donatie van de buikorganen wordt in de operatiekamer wordt de bloedsomloop weer hersteld (vaktaal: Normotherme Regionale Perfusie, kortweg NRP) waarbij moet worden voorkomen dat er bloed naar de hersenen kan stromen. Voorafgaand wordt aan de patiënt een bloedverdunnend middel toegediend om te voorkomen dat het bloed gaat klonteren na het herstarten van de bloedsomloop.
Duitse artsen vinden dat DCD-donatie niet kan worden toegestaan omdat de hersenen van de donor niet de kans krijgen af te sterven. Zij stellen dat je minimaal drie uur moet wachten met het doodverklaren. Tevens vinden zij dat de donor aan risicovol handelen wordt onderworpen door het mechanisch opstarten van de circulatie, het zou kunnen leiden tot natuurlijk herstel van de lichaamsfuncties van de donor. Eurotransplant -die zorgt voor verdeling van organen over een groot deel van Europa- mag om die reden de op deze manier verkregen organen niet leveren aan Duitsland, Kroatië en Hongarije.
Indien er niet voldoende sedatie wordt gegeven kan dat onnodig belastend en risicovol zijn voor de patiënt. Het blijkt dat het toedienen van de juiste hoeveelheid wel eens onjuist wordt ingeschat. Indien niet voldoende wordt gegeven kan de donor weer bij kennis komen wat traumatisch is aangezien er zo kort na het vaststellen van de dood al wordt gesneden in het lichaam van de donor.
https://www.ntvg.nl/artikelen/mag-het-ietsje-minder-zijn
In de richtlijnen voor euthanasie wordt in punt 6 gewezen op een medisch zorgvuldige uitvoering. Er bestaan grote en onaanvaardbare risico’s voor de orgaandonor die conform de DCD-methode zijn of haar organen doneert. Deze risico’s staan in de weg bij vrijwillige euthanasie omdat door de donatieprocedure het risico bestaat dat het stervensproces wordt onderbroken en de patiënt weer tot leven wordt gewekt. Ook bestaat het risico dat de donor de verwijdering van zijn organen bewust meemaakt. Het Comité Orgaandonatie Alert is van mening dat van zorgvuldig medisch handelen geen sprake is als de donor wordt onderworpen aan een procedure die grote risico’s met zich meebrengt. Om die reden heeft het Comité aan de leden van de Commissie VWS der Tweede Kamer gevraagd de procedure te herzien. De brief kunt u hier vinden.
https://drive.google.com/file/d/13K8x5VWJsYXZUQ6-SZg4kwM8zPKvjnRY/view
Orgaandonatie in combinatie met vrijwillige euthanasie wordt op dit moment nog in weinig landen toegestaan. Naast Nederland mag het in ieder geval in Canada, België en Nieuw-Zeeland.
In januari 2025 werd bekend dat Canadese artsen het voorstel hebben gedaan om de procedure aan te passen. Zij stellen voor dat de patiënt niet vooraf gedood wordt maar zal sterven door de orgaanverwijdering. Dit zal dan moeten gaan conform de werkwijze van orgaandonatie op basis van hersendood met dit verschil dat dan wel algehele narcose plaatsvindt.
Ook in Nederland gaan hierover geluiden op. Op 12 april 2024 publiceerde de arts Bert Keizer zijn wens hieromtrent in de colomn ‘BOEIENDE TANGO ROND DE DOOD’ in Trouw.
Citaat: “Mijn ideale en helaas onwerkelijke scenario voor orgaandonatie bij euthanasie ziet er als volgt uit. Je neemt afscheid van je familie en wordt naar de operatiekamer gebracht. Twee geliefden mogen mee naar binnen en houden je hand vast. De anesthesist zorgt voor de narcose en terwijl zij je zegt om tot tien te tellen is het bij ‘zes’ voor jou voorgoed voorbij. De geliefden verlaten nu het toneel en je organen worden onder narcose verwijderd. Ergens tijdens deze procedure zal je hart ook uitgenomen worden en dan ben je niet alleen in je eigen beleving, maar ook in de geest van de omstanders, dood.” Einde citaat.
https://www.trouw.nl/zorg/boeiende-tango-rond-de-dood~b31770e7
Voor het zover zal zijn zal er nog veel moeten veranderen in de wetgeving. Vanaf dat moment is de procedure wel volkomen transparant.